Metodologia zgodnie, z którą prowadzone jest coroczne badanie w ramach Raportu Dostępności oraz badania rankingowe.

Badanie prowadzone jest trójetapowo:

  • I etap – badanie eksperckie; około 60% kryteriów sukcesu z WCAG 2.0 na poziomie AA - najbardziej newralgiczne elementy
  • II etap – sprawdzenie przez konsultantów z niepełnosprawnością (osoby: niewidoma, niedowidząca, głucha) poprawności elementów kluczowych na badanych stronach www;
  • III etap – realizacja zadań w obrębie badanych serwisów przez konsultantów z niepełnosprawnością (osoby: niewidoma, niedowidząca, głucha)

Badaniem objęta jest: strona główna oraz wybrane podstrony serwisu. Jest to konieczne dla potwierdzenia, czy badane elementy stosowane są z konsekwencją, czy są dziełem przypadku.

Analizowane elementy:

Odpowiedniki tekstowe dla elementów graficznych

  • 0 – rażące zaniedbanie,
  • 1 – częściowy brak,
  • 2 – poprawne.

Każdy element graficzny jak wykres, zdjęcie, ozdobnik, itp. osadzony na stronie internetowej powinien posiadać tekst alternatywny. Dzięki temu grafiki będą dostępne dla osób niewidomych korzystających z programów czytających. Taki tekst alternatywny pojawi się również w momencie, kiedy obrazek nie będzie mógł być załadowany na stronie z różnych przyczyn. Jest to najważniejsza i podstawowa zasada tworzenia dostępnych treści internetowych. Treść tekstu alternatywnego musi być dostosowana do funkcji jaką pełni opisywana grafika na stronie. Jeśli jest to zdjęcie przekazujące informację wówczas w krótkich słowach należy ją opisać. Jeśli jest to grafika, która nie przekazuje żadnej informacji, a pełni tylko funkcję ozdobną atrybut określający tekst alternatywny (alt) musi być pusty. Jeśli grafika pełni rolę odnośnika, wówczas należy jasno w treści alternatywnej przekazać informację dokąd użytkownik trafi lub jaką akcję wykona.

Etykiety dla pól formularzy

  • 0 – rażące zaniedbanie,
  • 1 – częściowy brak,
  • 2 – poprawne.

Dzięki formularzom możliwa jest interakcja pomiędzy użytkownikiem, a stroną www lub komunikacja z innymi użytkownikami. Dla osób widzących większość formularzy jest zrozumiała. Inaczej jest w przypadku osób niewidomych. Programy czytające, którymi się posługują powinny przekazać informację o nietekstowych elementach jakimi są pola edycyjne, pola wyboru, listy rozwijane, itp. Będzie to możliwe w momencie kiedy każde z pól formularza będzie powiązane w kodzie HTML z etykietą. W przypadku, gdy w formularzu znajdują się grupy opcji do zaznaczenia, np. przy pomocy pól radio albo checkbox, należy stosować grupowanie pól formularzy. Należy je stosować wszędzie tam, gdzie tematycznie można pogrupować pola formularza. Zwłaszcza w sytuacji, gdy pola mogą się powtarzać, np. przy składaniu zamówienia będą to pola adresu zamieszkania i pola adresu dostarczenia przesyłki.

Użycie nagłówków

  • 0 – rażące zaniedbanie,
  • 1 – są, ale niepoprawna struktura lub hierarchia,
  • 2 – poprawne.

Nagłówki pełnią bardzo ważną rolę informacyjną i nawigacyjną dla osób niewidomych. Użytkownicy widzący skanują stronę wzrokiem i od razu mogą zidentyfikować główne sekcje strony internetowej. Osoby niewidome natomiast muszą poświęcić dużo więcej czasu, aby program czytający przekazał w formie głosu informacje zawarte w serwisie. Dzięki skrótom klawiaturowym dostępnym w programie czytającym niewidomi mogą szybko poruszać się m.in. po nagłówkach. Dzięki temu mogą błyskawicznie przechodzić do głównych sekcji serwisu bez konieczności żmudnego odsłuchiwania całej treści linia za linią. Najistotniejszą rzeczą jest, aby konsekwentnie stosować nagłówki oraz w odpowiedniej hierarchii.

Użycie list

  • 0 – rażące zaniedbanie,
  • 1 – słabe wykorzystanie,
  • 2 – poprawne.

Listy (wypunktowane, numerowane, definicji) podobnie jak nagłówki są dla osób niewidomych jednym z podstawowych elementów nawigacyjnych i informacyjnych. Dzięki skrótom klawiaturowym dostępnym w programie czytającym niewidomi mogą poruszać się pomiędzy listami. Dodatkową informacją przekazywaną przez czytniki ekranu jest ilość elementów w liście oraz czy nastąpiło zagnieżdżenie. Jest to doskonała konstrukcja do tworzenia menu, które często zawierają dziesiątki, a nawet setki linków. Dzięki liście użytkownik wie z jaką ilością linków w menu ma do czynienia oraz dzięki możliwości zagnieżdżania list, o jego hierarchii.

Kontrast tekstów w stosunku do tła

  • 0 – w większości zły,
  • 1 – istnieją elementy mało kontrastowe,
  • 2 – w większości dobry lub istnieje możliwość zmiany.

Minimalny kontrast pomiędzy tekstem lub grafikami tekstowymi, a tłem powinien być w stosunku 4,5:1. Jeżeli nie można uzyskać odpowiedniego kontrastu, np. ze względu na utrzymanie identyfikacji wizualnej firmy, instytucji, itp. należy zapewnić kontrolki, które przełączą serwis w wysoki kontrast. Najlepiej jeśli użytkownik będzie mógł wybrać kilka zestawów kolorystycznych. Warunkiem koniecznym jest, aby kontrolki zmiany kontrastu spełniały wymagania kontrastu w stosunku 4,5:1 oraz aby wersja w wysokim kontraście posiadała taka samą zawartość oraz funkcjonalność. Nie należy zapominać o użytkownikach, którzy korzystają z trybów wysokiego (odwróconego) kontrastu dostępnych np. w systemie operacyjnym lub w dedykowanych aplikacjach asystujących jak np. ZoomText. Wówczas nie tylko cały interfejs systemu i oprogramowania jest zmieniony, ale wygląd stron internetowych również. Należy zadbać o to, aby wszystkie informacje, elementy nawigacyjne, formularze były również w tym trybie widoczne.

Jednoznaczne tytuły stron

  • 0 – niejednoznaczny,
  • 1 – jednoznaczny.

Każda podstrona serwisu internetowego powinna mieć unikalny i sensowny tytuł. Spełnia on kilka ważnych funkcji:

  • jest to pierwszy tekst, który odczytują osoby korzystające z programów czytających;
  • otwarte okna przeglądarki są nazwane tytułem serwisu. Dzięki temu użytkownik jest w stanie zidentyfikować okno z podstroną, która go interesuje;
  • jest istotny dla pozycjonowania, np. Google wyżej punktuje szukane słowo kluczowe, jeśli występuje w tytule strony oraz wyświetla go w wynikach wyszukiwania;
  • nazwa pliku przy zapisie strony offline jest tytułem serwisu. W przeglądarce internetowej strona dodana do ulubionych lub zakładek zapisana jest pod aktualnym tytułem.

Sens odnośników

  • 0 – rażące zaniedbanie,
  • 1 – zdarzają się źle opisane,
  • 2 – poprawnie opisane.

Wszystkie elementy aktywne takie jak linki, przyciski formularza nie mogą być dla użytkowników dwuznaczne. Muszą być wystarczająco opisane z określeniem swojego celu, bezpośrednio z linkowanego tekstu lub w pewnych przypadkach – z linku w swoim kontekście np. w paragrafach, które go otaczają, elementach list, komórkach lub nagłówkach tabeli. Nie należy używać linków typu: "więcej", "tu", "kliknij tutaj", "wszystkie", które poza kontekstem nic nie znaczą.

Obsługa za pomocą klawiatury i widoczność zaznaczenia

  • 0 – rażące zaniedbanie (brak możliwości obsługi istotnych funkcjonalności lub brak widocznego zaznaczenia – fokusa)
  • 1 – możliwa, ale nie dla wszystkich elementów lub słaba widoczność zaznaczenia – fokusa,
  • 2 – poprawna

Każdy element serwisu oraz każda jego funkcjonalność powinna być dostępna przy użyciu klawiatury, za wyjątkiem tych, które konwencjonalnie nie mogą być wykonane klawiaturą (np. rysunek odręczny). Spełnienie tych wymagań będzie szczególnie ważne dla użytkowników niewidomych i/lub korzystających tylko z klawiatury np. użytkowników z zaburzeniami koordynacji ruchowej i niewydolności mięśniowej górnych partii ciała. Należy zadbać przede wszystkim o to, aby każdy element aktywny był przedstawiony za pomocą jego semantycznego odpowiednika HTML. Dla linków będzie to znacznik a, który powinien zawierać atrybut href, dla pól formularzy będą to znaczniki np.: input, select, button itp. Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie zdarzeń typu: onclick, onmouseover, itp. zwłaszcza jeśli zachodzą one na elementach nie aktywnych. Wówczas nie będzie możliwe wykonanie zadania bez użycia myszki.

Obsługując serwis za pomocą klawiatury, użytkownik musi widzieć, na którym aktywnym elemencie się znajduje. Można to sprawdzić, poruszając się po stronie klawiszem Tab. Absolutne minimum to pozostawienie domyślnych ustawień wyglądu fokusa przeglądarki.

Obsługując serwis za pomocą klawiatury, użytkownik musi widzieć, na którym aktywnym elemencie się znajduje. Można to sprawdzić, poruszając się po stronie klawiszem Tab. Absolutne minimum to pozostawienie domyślnych ustawień wyglądu fokusa przeglądarki.

Język dokumentu

  • 0 – brak lub źle zdefiniowany,
  • 1 – poprawny.

Główny język strony powinien być określony za pomocą atrybutu lang w znaczniku HTML.

Jest to bardzo ważne ponieważ programy czytające obsługujące wiele języków mogą dostosować wymowę i składnię do zadeklarowanego języka, używając odpowiedniego akcentu. Jeśli dla wersji polskiej będzie ustawiony inny język, wówczas program czytający zacznie polski tekst odczytywać w innym języku, powodując tekst całkowicie niezrozumiałym.

Bezpośredni dostęp (skip links)

  • 0 – całkowity brak lub błędnie działające,
  • 1 – poprawny.

Niewielu użytkowników ma czas na odczytywanie i analizowanie wszystkich treści na stronie internetowej. Użytkownicy bez dysfunkcji mają ten komfort, że wzrokowo są w stanie szybko wyselekcjonować i odszukać interesujące elementy lub przy użyciu myszy szybko przewinąć stronę góra/dół. Programy czytające odczytują treści liniowo, więc odszukanie interesującej informacji trwa długo. Pomimo tego, że każdy program czytający posiada skróty klawiaturowe, dzięki którym można poruszać się po dowolnych elementach serwisu: nagłówkach, linkach, listach, polach formularzy, akapitach, etc., to w dalszym ciągu problemem jest czas, szybkość i gwarancja dotarcia do pożądanej informacji. Można szybko i małym nakładem pracy ułatwić nawigację i pominięcie powtarzających się na podstronach stałych elementów, jak np. informacje w nagłówku, czy menu serwisu. Pierwszą informacją "wyświetloną" (informacja ta niekoniecznie musi być widoczna w serwisie) przez przeglądarkę będzie menu służące do przechodzenia, bez przeładownia strony, do istotnych treści serwisu za pomocą kotwic.

Wyszukiwarka

  • 0 – nie ma lub nie działa,
  • 1 – jest.

Przyjazna strona to, m.in. taka, w której użytkownik jest w stanie szybko i wygodnie odnaleźć informacje. Musi mieć możliwość znaleźć treści w serwisie w inny sposób, niż standardowa nawigacja np. za pomocą wyszukiwarki.

Dodatkowe ułatwienia (zmiana kontrastu, powiększanie czcionek, język migowy)

  • 0 – brak,
  • 1 – niewielkie,
  • 2 – różnorodne.

Zaleca się udostępnienie na stronie internetowej mechanizmu polegającego na stopniowym powiększaniu rozmiaru tekstu lub zmiany wersji kontrastowej. Rodzajów wad wzroku jest bardzo dużo: krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, nierozróżnianie barw, etc. Do tych dysfunkcji należy dodać problemy związane z wiekiem dojrzałym. Osobom starszym trudniej jest sprawnie poruszać się po zasobach internetowych. Osoby z wadami wzroku wcale nie muszą korzystać z oprogramowania powiększającego i często nie wiedzą, że mają możliwość powiększania tekstu w przeglądarce. Nie należy zakładać, że każdy, użytkownik Internetu doskonale zna swój system i wszystkie opcje przeglądarki. Ponadto nie zawsze korzysta ze swojego komputera na którym znajdowałoby się odpowiednie oprogramowanie dostosowujące kontrast. Jeśli zostaną wdrożone wspomniane mechanizmy i będą one łatwe do odnalezienia na stronie, to dla dużej grupy odbiorców korzystanie ze strony będzie bardziej komfortowe.

Dla ważnych informacji dedykowanych osobom Głuchym zaleca się również udostępnianie informacji w Polskim Języku Migowym.

Poprawność kodu HTML

  • 0 – błędy,
  • 1 – brak błędów.

Kod HTML musi być wolny od błędów czyli musi być zgodny z zadeklarowanym typem dokumentu. Jeśli autor zadeklarował, że serwis jest napisany w XHTML 1.0, HTML 4.01, HTML 5 to musi spełnić dany standard. Należy zwrócić szczególna uwagę, aby znaczniki HTML były prawidłowo podomykane oraz żeby nie dublować wartości atrybutów id.

W ramach krótkiego Raportu, o którym mowa uwidocznione są najbardziej znaczące błędy ze standardu WCAG 2.0. Są one podstawą do wprowadzenia zmian i wskazują obszary, które mogą tego wymagać w celu dostosowania serwisu do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Publikując ranking pragniemy przybliżyć Państwu tematykę wykluczenia cyfrowego i jednocześnie ułatwić pierwszy krok w kierunku dostępności serwisu.